Zrozumieć obiektywy Leica

Leica jest znana z wysokiej jakości sprzętu fotograficznego, ale najbardziej z optyki jaką projektują inżynierowie z Wetzlar. Oferuje różnorodne obiektywy, które cechują się zaawansowaną technologią i doskonałymi parametrami, ale ma też jeden jedyny problem. Wielość opcji ciągnie za sobą trudność w zrozumieniu niektórych oznaczeń jakie figurują na optyce firmy z czerwoną kropką.

W artykule przyjrzymy się zatem kluczowym cechom obiektywów i terminom związanym ze szkłami Leica, aby lepiej zrozumieć czym różni się przykładowa opcja “A” od “B”. Część terminów dotyczy historycznych nazw niektórych obiektywów.

APO:
Oznacza „skorygowany apochromatycznie”. W normalnych konstrukcjach obiektywów, niebieskie i zielone światło zbiegają się na jednej płaszczyźnie ogniskowej, podczas gdy dłuższa fala czerwonego światła załamuje się na nieco innej płaszczyźnie ogniskowania. Efekt ten, znany jako aberracja chromatyczna – w Internecie spotkacie się także z terminem „color fringing”.

Problem jest bardziej wyraźny przy dłuższych ogniskowych – teleobiektywach. W obiektywach APO konstrukcja elementów soczewek i użycie szkła o niskiej dyspersji umożliwia zbieżność wszystkich kolorów w tym samym punkcie ogniskowania, co skutkuje ostrzejszym obrazem bez obramowania ciemnych partii (znajdujących się na jasnym tle) w postaci kolorów takich jak czerwony, różowy czy filetowy.

Ciekawostką jest to, że pewna chińska firma również robi obiektywy APO z mocowaniem Leica M.

ASPH.:
Oznacza „konstrukcję asferyczną”. Normalne obiektywy mają konstrukcję sferyczną, co oznacza, że promień krzywizny jest stały na całej powierzchni soczewki. Elementy soczewek sferycznych są produkowane w prostym procesie produkcyjnym, w którym szkło jest szlifowane podczas obrotu. Jednak w tego typu konstrukcji możliwości korekcji optycznych są mocno ograniczone.

Zobacz film: Leica SL-2 z obiektywem SL 24-70 f/2.8 APSH

Obiektywy ASPH są z kolei niezwykle skomplikowane w produkcji i zawierają przynajmniej jeden element soczewki o niestałym promieniu krzywizny. Pozwala to producentowi na zintegrowanie korekcji optycznych w kompaktowych konstrukcjach obiektywów, co w przeciwnym razie byłoby niemożliwe do zrealizowania. W praktyce, zwiększona korekcja toru światła prowadzi do poprawy wydajności obiektywu, co skutkuje ostrzejszymi obrazami zarówno w centrum, jak i na brzegach obrazu. Jednocześnie obiektywy asferyczne nie są znacząco większe od swoich sferycznych odpowiedników.

Bokeh:
Parametr często pojawiający się w recenzjach obiektywów – nie tylko tych wyprodukowanych przez Leikę. Odnosi się do estetycznej jakości obszarów nieostrych na zdjęciu, jak renderowane przez konkretny obiektyw. Choć percepcja bokeh jest zasadniczo subiektywna, istnieją wyraźne różnice – zwłaszcza w odniesieniu do gładkości obszarów nieostrych oraz wyglądu nieostrych punktów świetlnych. Termin najprawdopodobniej pochodzi od japońskiego słowa „bo-ke”, oznaczającego „rozmycie”.

Migawka centralna:

Średnioformatowy system Leica S oferuje obiektywy z centralną migawką. Aparat S daje możliwość przełączania między wewnętrzną migawką aparatu a centralną migawką obiektywu. Centralna migawka daje użytkownikom dodatkową swobodę w komponowaniu oświetlenia z profesjonalnymi jednostkami błyskowymi, aby stłumić światło otoczenia, oraz umożliwia użycie błysków w jasnym otoczeniu przy otwartej przysłonie. Centralna migawka jest również zintegrowana w aparatach rodziny Leica Q zamiast migawki ogniskowej.

Przy okazji: kilka słów o rodzajach migawek

Minimalna odległość ostrzenia

Z angielskiego “close focus distance” – oznacza dokładnie to co sugeruje nazwa: minimalną odległość ostrzenia lub zakres roboczy obiektywu. Ten parametr umieszczany przy opisie obiektywu wskazuje, jak blisko można podejść do obiektu, aby go wyostrzyć.  Pamiętajmy, że jest to odległość mierzona od płaszczyzny sensora a nie od końca obiektywu. Na przykład, przy minimalnej odległości ostrzenia wynoszącej 30 cm, można podejść do obiektu na odległość 30 cm i nadal być w stanie go wyostrzyć.

Compur

Ten termin odnosi się do migawk produkowanych przez firmę F. Deckel z Monachium od 1912 roku. Były one stosowane w obiektywach Leica I Compur (1926–1941) oraz w obiektywie Leica Summicron Compur 50 f/2.0 (1959).

Dystorsja

Niektóre obiektywy oddają zniekształcony obraz. Jest to spowodowane ich konstrukcją. Oznacza to, że proste linie znajdujące się blisko krawędzi obrazu (jak krawędzie budynku) są zakrzywione w kształcie beczki lub poduszki. W większości przypadków oprogramowanie aparatu automatycznie koryguje zniekształcenia. Mówimy najczęściej o dystorski beczkowej i poduszkowej – wklęsłej.

ELCAN

Jest to skrót od: (E)rnst (L)eitz (Can)ada. Skrót był używany do opisu kilku obiektywów produkowanych w zakładzie Ernst Leitz w Midland, Ontario, dla celów wojskowych w latach 60. i na początku 70.

Elmar

Oznacza maksymalną przysłonę obiektywu f/3.5. Klasyfikacja Elmar 50 f/3.5 została wprowadzona na rynek w 1925 roku jako zamiennik dla Elmax 50 f/3.5. Klasyfikacja „Elmar” była początkowo stosowana do obiektywów Leica z wkręcanym mocowaniem i M. Później była również używana dla obiektywów Leica R, a ostatecznie także dla obiektywów w systemach S i Leica SL.

Elmarit

Oznacza maksymalną przysłonę obiektywu f/2.8. Nazwa pochodzi od wcześniejszego (i wolniejszego) Elmara. Klasyfikacja „Elmarit” była początkowo stosowana do obiektywów z mocowaniem wkręcanym Leica i M. Później była również używana dla obiektywów Leica R, a ostatecznie także dla obiektywów w systemach S i SL.

Elmax

Skrót od Ernst Leitz i Max Berek. Ernst Leitz był założycielem Ernst Leitz Werkstätten w Wetzlarze. Jego pracownik, Prof. Dr. Max Berek, zaprojektował pierwszy obiektyw Leica dla prototypu Oskara Barnacka, „Ur-Leica” z 1913 roku. Pierwotnie nazywany Anastigmat, później zmieniono nazwę na Elmax.

Mocowanie Filtra (i jego średnica)

Mocowanie filtra wskazuje, jak duża musi być średnica (w mm) filtra fotograficznego, aby pasował do danego obiektywu. Na przykład, gwint filtra E67 oznacza, że odpowiedni filtr ma średnicę 67 mm.

Oddychanie obiektywu

Może się zdarzyć, że pole widzenia/obraz zmienia rozmiar, gdy zmienia się odległość ogniskowa. Jest to szczególnie nieatrakcyjne zniekształcenie podczas filmowania, gdy chce się płynnie zmieniać ogniskową. Obiektywy zoptymalizowane do wideo są skorygowane pod kątem focus breathing. W fotografii to „zniekształcenie obrazu” odgrywa drugorzędną rolę.

Hektor

Oznacza maksymalną przysłonę obiektywu (zazwyczaj) f/2.5. Ciekawostka: „Hektor” to imię psa Prof. Maxa Bereka.

Leica

Skrót od (LEI)TZ (CA)MERA.

Mandler design

Odnosi się do konstrukcji niektórych zabytkowych obiektywów Leica. Termin ten odnosi się do Dr. Waltera Mandlera, legendarnego projektanta obiektywów Leica.

Noctilux

Oznacza maksymalną przysłonę najjaśniejszego obiektywu 50 mm (i 75 mm) systemu M. Klasyfikacja „Noctilux” była początkowo stosowana do obiektywu 50 mm o maksymalnej przysłonie f/1.2, następnie f/1.0, a teraz f/0.95. Nazwa jest połączeniem słów „nocturnal” („nocturnus” = łac. „nocny”) i „lux”, łacińskiego słowa oznaczającego „światło”.

Współczynnik reprodukcji

W fotografii makro, a już tym bardziej w procesie dobierania obiektywu pod jej potrzeby to najważniejszy parametr na jaki warto zwrócić uwagę. Wskaźnik reprodukcji obiektywu wskazuje, jak duży obiekt jest odwzorowywany na matrycy aparatu (niezależnie od jego wielkości). Na przykład, obiektyw z wskaźnikiem reprodukcji 1:2 odwzorowuje obiekt o wielkości 2 cm jako 1 cm na sensorze.

Summar

Od 1933 roku – zaczynając od Summara 50mm f/2 – termin Summar był używany do oznaczania maksymalnej przysłony obiektywu f/2. Termin ten posłużył również jako podstawa dla serii późniejszych nazw obiektywów, takich jak Summitar 50 f/2 z 1939 roku, czy Summarex 85 f/1.5 z 1948 roku. Termin prawdopodobnie nawiązuje do „szczytu”, sugerując najwyższy osiągalny poziom doskonałości.

Summaron

Wywodząca się z wcześniej wspomnianej serii Summar, nazwa „Summaron” odnosi się do trzech szerokokątnych obiektywów o różnych ogniskowych (28 mm i 35 mm) i przysłonach (f/2.8, f/3.5 i f/5.6).

Summarit

Pochodzący od Leica Summitar, termin „Summarit” pierwotnie oznaczał maksymalną przysłonę f/1.5. Następnie użyto go jako nazwy dla obiektywu 40 mm f/2.4 w Leica Minilux. W 2007 roku termin ten pojawił się ponownie w formie podstawowych obiektywów M (35 mm, 50 mm, 75 mm i 90 mm), a później w obiektywach do średnioformatowego systemu S Leica.

Summicron

Oznacza maksymalną przysłonę f/2.0. Termin ten pierwotnie przypisano najpopularniejszym ogniskowym w systemie M Leica: 28 mm, 35 mm, 50 mm, 75 mm i 90 mm. Później używano go również dla obiektywów R, a następnie SL o maksymalnej przysłonie f/2. Pierwszy Summicron był ewolucją oryginalnego Summar 50 f/2 z 1933 roku. Termin „Summicron” jest powszechnie uważany za kombinację „szczytu” (nawiązując do najwyższego punktu osiągnięcia) i skrótu od „chroma” (greckie „kolor”).

Summilux

Oznacza maksymalną przysłonę f/1.4. Połączenie „summi” (oznaczającego „najwyższy punkt”) i „lux” (łacińskie „światło”) sugeruje „maksymalną ilość światła”, odnosząc się do zwiększonych zdolności gromadzenia światła przez te obiektywy. Nazwa ta stosowana jest do kilku standardowych i szerokokątnych obiektywów f/1.4 w systemie M, a także Summilux-M 90 f/1.5 ASPH. W systemie SL znajduje się w postaci Summilux-SL 50 f/1.4 ASPH; ponadto nazwa jest używana do opisania stałego obiektywu 28 mm f/1.7 w Leica Q, Q2 i Q3.

Zobacz film: Leica Q czy Q2?

Telyt

Skrót od „teleobiektyw”. Termin ten, pochodzący od greckiego przymiotnika „tēle”, oznaczającego „daleko”, jest używany do opisu instrumentów optycznych zaprojektowanych do pracy na dużych odległościach.

Thambar

Leitz Thambar 90 f/2.2 to klasyczny obiektyw portretowy, którego legendarny miękki fokus można dodatkowo wzmocnić centralnym filtrem punktowym. Ten wkręcany filtr ze szkła z czarnym punktem centralnym blokuje promienie bliskie osi optycznej (generujące najostrzejszy obraz), intensyfikując w ten sposób wrodzony efekt miękkiego fokusu Thambara. Dokładne pochodzenie nazwy jest nieznane, ale może wywodzić się od starogreckiego terminu „thambo”, oznaczającego „rozmyty”.

Winieta 

Rogi pola obrazowego mogą wykazywać spadek jasności w porównaniu z resztą obrazu z powodu obiektywu o wysokim winietowaniu. Automatyczna korekcja winietowania w programie do obróbki zdjęć zazwyczaj rozwiązuje problem.

Vario

Oznacza typ obiektywu zmiennoogniskowego, w którym (w odróżnieniu od zoomu) punkt ostrości zmienia się po zmianie ogniskowej. Przy zmianie ogniskowej w obiektywach typu vario należy ustawić ostrość jeszcze raz.