O ile zasada trójpodziału jest znana wszystkim fotografom dzięki siatce jaką można wyświetlić na ekranie monitora LCD lub w wizjerze elektronicznym, to inne sposoby rozmieszczania poszczególnych elementów w kadrze interesują nas (jako ogół) już w mniejszym stopniu.
Nadużywamy (jako środowisko fotografów ślubnych i rodzinnych) kompozycji centralnej więc chyba czas na małą powtórkę z zasad kompozycji. Wszystko po to by stawać się lepszymi fotografami.
Najlepszym nauczycielem dla fotografów są dzieła mistrzów pędzla więc skorzystamy z nich dla zobrazowania omawianych koncepcji.
A zatem:
Czy właściwie jest kompozycja?
Kompozycja obrazu to sposób organizacji elementów wizualnych w dziele sztuki lub fotografii, mający na celu przekazanie określonych emocji, skierowanie uwagi odbiorcy na ważne elementy lub stworzenie harmonijnej całości. Dobra kompozycja przyciąga uwagę i pomaga zrozumieć, co autor chciał przekazać. Oto główne rodzaje kompozycji obrazu, które pomagają artystom i fotografom tworzyć wizualnie atrakcyjne dzieła.
Kompozycja – lista
1. Kompozycja centralna
2. Kompozycja symetryczna
3. Kompozycja asymetryczna
4. Kompozycja trójkątna
5. Kompozycja diagonalna
6. Zasada trójpodziału
7. Kompozycja otwarta
8. Kompozycja zamknięta
9. Kompozycja złotego podziału
10. Kompozycja rytmiczna
11. Kompozycja ramowa
Omówmy teraz w kilku słowach każdą z wyżej wymienionych rodzajów kompozycji na przykładzie wybranych dzieł. Te koncepcje z łatwością możemy zastosować w naszych zdjęciach.
1. Kompozycja centralna
W kompozycji centralnej główny obiekt umieszczany jest w centrum obrazu. Taki układ skupia uwagę na jednym, wyraźnie wyeksponowanym elemencie, nadając mu znaczenie i dominację. Kompozycja centralna sprawdza się przy portretach, martwych naturach i wielu klasycznych obrazach. Nadaje scenie stabilności i równowagi, a jednocześnie sprawia, że odbiorca koncentruje się na centralnym punkcie dzieła.
Przykładem kompozycji centralnej jest „Mona Lisa” Leonarda da Vinci. Jak widać doskonale sprawdza się w portrecie.
2. Kompozycja symetryczna
Symetria w obrazie polega na równomiernym rozłożeniu elementów po obu stronach centralnej osi. Tworzy wrażenie porządku, harmonii i spokoju. Kompozycja symetryczna stosowana jest często w architekturze, pejzażach, a także w scenach ceremonialnych. Symetria może być pełna, gdzie oba boki są identyczne, lub częściowa, gdzie zachowane są jedynie główne proporcje.
Przykładem kompozycji symetrycznej jest „Ostatnia Wieczerza” Leonarda da Vinci
3. Kompozycja asymetryczna
W przeciwieństwie do kompozycji symetrycznej, asymetryczna polega na nierównomiernym rozmieszczeniu elementów obrazu. Dzięki temu wprowadza dynamikę i interesującą grę między różnymi elementami sceny. Asymetria pozwala na kreowanie napięcia, a także na subtelne skierowanie uwagi widza w określonym kierunku, bez konieczności centralizacji. Jest szczególnie popularna w sztuce współczesnej i fotografii dokumentalnej, gdzie naturalne, swobodne układy są bardziej pożądane.
Przykładem kompozycji asymetrycznej jest „Impresja, wschód słońca” Claude’a Moneta.
4. Kompozycja trójkątna
Kompozycja trójkątna, zwana również kompozycją piramidalną, to metoda ustawienia elementów obrazu w kształt trójkąta. Ten typ kompozycji często wykorzystywany jest w klasycznym malarstwie renesansowym, gdyż wprowadza wrażenie stabilności i harmonii. Trójkątny układ przyciąga wzrok ku górze, co nadaje dziełu wrażenie równowagi i spójności. Świetnie sprawdza się w portretach i obrazach grupowych, w których figury ludzkie lub inne obiekty tworzą wyraźny trójkąt.
Przykładem kompozycji trójkątnej jest „Święta Rodzina” Rafaela Santiego
5. Kompozycja diagonalna
Kompozycja diagonalna polega na prowadzeniu głównych linii i elementów obrazu w poprzek kadru, co tworzy wrażenie ruchu i dynamiki. Układ diagonalny nadaje obrazowi pewnej „energii” i sprawia, że jest on bardziej interesujący. Ten rodzaj kompozycji jest powszechnie wykorzystywany w fotografii sportowej, ulicznej oraz przy zdjęciach dynamicznych, takich jak biegnący ludzie czy pędzące samochody.
Kompozycję diagonalną dobrze przedstawia „Nocna straż” Rembrandta. Chodzi o to w jaki sposób oko porusza się po elementach zdjęcia lub obrazu.
6. Zasada trójpodziału
Zasada trójpodziału polega na podzieleniu obrazu na dziewięć równych części za pomocą dwóch linii pionowych i dwóch poziomych. Kluczowe elementy obrazu umieszczane są na przecięciach tych linii lub wzdłuż nich, co nadaje zdjęciu lub obrazowi bardziej zrównoważoną i naturalną kompozycję. Dzięki tej technice obraz nie wygląda na „przyciężki” i łatwiej przyciąga wzrok odbiorcy. Jest ona jedną z najczęściej stosowanych zasad w fotografii.
Przykładem kompozycji opartej na zasadzie trójpodziału jest „Plaża w Pourville” Claude’a Moneta.
7. Kompozycja otwarta i zamknięta
Kompozycja otwarta sugeruje, że scena przedstawiona na obrazie wykracza poza kadr, sprawiając wrażenie, że kontynuacja historii znajduje się poza granicami obrazu. Taki sposób jest często stosowany w malarstwie pejzażowym i fotografii ulicznej.
Przykładem kompozycji otwartej może być „Gwiaździsta noc” Vincenta van Gogha
Kompozycja zamknięta przeciwnie, sprawia, że wszystkie istotne elementy obrazu znajdują się w granicach kadru, nadając obrazowi wrażenie pełności i zakończoności. Jest to popularne w malarstwie portretowym i sztuce klasycznej.
Przykładem kompozycji zamkniętej jest „Portret małżonków Arnolfinich” Jana van Eycka
8. Kompozycja złotego podziału
Złoty podział to kompozycja oparta na proporcjach matematycznych, zgodnych z zasadą „boskiej proporcji” (1:1.618). Dzięki stosowaniu złotego podziału elementy na obrazie rozmieszczone są w sposób, który naturalnie przyciąga wzrok i wydaje się estetycznie przyjemny. Złoty podział jest bardziej skomplikowany od zasady trójpodziału, ale stosowany jest w sztuce od czasów starożytności, nadając obrazom harmonijny i spójny układ.
Przykładem złotego podziału jest dzieło „Narodziny Wenus” Sandro Botticellego
9. Kompozycja rytmiczna
Kompozycja rytmiczna polega na powtarzaniu elementów obrazu w regularnych odstępach. Dzięki rytmowi w obrazie, odbiorca odczuwa ruch i pulsację, a także zwraca uwagę na powtarzające się elementy. Taka kompozycja sprawdza się w scenach natury (np. szeregi drzew) lub przy fotografii architektury, gdzie powtarzalność kształtów i linii tworzy efekt harmonii i porządku.
Przykładem kompozycji rytmicznej jest „Wielka fala w Kanagawie” Hokusai.
10. Kompozycja ramowa
W kompozycji ramowej główny temat obrazu jest otoczony lub „obramowany” innymi elementami obrazu, co przyciąga uwagę odbiorcy do środka kadru. Mogą to być naturalne ramy, jak drzewa wokół pejzażu, lub architektoniczne, jak drzwi i okna w portrecie. Takie kadrowanie daje poczucie głębi i pomaga ukierunkować wzrok na najważniejsze elementy.
Przykładem kompozycji ramowej jest „Dziewczyna z perłą” Johanna Vermeera.
Podsumowanie:
Myślę, że w ramach podsumowania przyda nam się mała ściąga z rodzajów kompozycji wraz z najważniejszymi informacjami na jej temat. Nie ma jak widzicie jednego (najlepszego) sposobu komponowania obrazu i raczej powinniśmy się tych zasad nauczyć w celu bardziej świadomego operowania nimi podczas fotografowania naszych zleceń.
1. Kompozycja centralna – główny obiekt umieszczony w centrum, nadaje stabilność i skupia uwagę.
2. Kompozycja symetryczna – równomierne rozłożenie elementów po obu stronach osi, tworzy harmonię i spokój.
3. Kompozycja asymetryczna – nierównomierne rozmieszczenie elementów, wprowadza dynamikę i napięcie.
4. Kompozycja trójkątna – elementy ułożone w kształt trójkąta, nadaje stabilność i równowagę.
5. Kompozycja diagonalna– elementy prowadzone po przekątnej, dodaje dynamiki i energii.
6. Zasada trójpodziału – podział obrazu na dziewięć części, kluczowe elementy umieszczone na przecięciach linii.
7. Kompozycja otwarta i zamknięta:
– Otwarta – sugeruje kontynuację sceny poza kadrem.
– Zamknięta – wszystkie elementy mieszczą się w granicach kadru.
8. Kompozycja złotego podziału – oparta na proporcjach „boskiej proporcji” (1:1.618), daje harmonijny układ.
9. Kompozycja rytmiczna – powtarzalność elementów tworzy wrażenie ruchu i porządku.
10. Kompozycja ramowa– główny temat obramowany innymi elementami, nadaje głębi i kieruje uwagę.
