Jak ustawić poprawny balans bieli na zdjęciach? Czy da się nie tracić czasu na zmiany w Photoshopie i cieszyć się pięknymi kolorami? Najprościej ogarnąć to za pomocą triku z Expodisc, ale zanim zdecydujemy się na ten krok warto powziąć wysiłki związane z lepszym rozumieniem barwy światła i o tym szerzej w tym artykule.
Balans bieli – Co to jest?
Balans bieli to ustawienie w aparacie fotograficznym, które pozwala dostosować kolorystykę zdjęcia, tak aby białe obiekty wyglądały na białe, niezależnie od temperatury barwowej światła. Dzięki temu zdjęcia są naturalne i oddają rzeczywiste kolory sceny.
Najważniejsze terminy związane z balansem bieli, które pojawią się w naszym tekście:
Temperatura barwowa – Opisuje odcień światła, mierzoną w Kelwinach (K). Wyższe wartości to światło zimne (np. 5500K), niższe to światło ciepłe (np. 2700K).
Tryb automatycznego balansu bieli (AWB) – Funkcja w aparacie, która automatycznie dostosowuje balans bieli do warunków oświetleniowych.
Oświetlenie sztuczne – Rodzaj światła (np. żarówki, lampy fluorescencyjne), które może wymagać dostosowania balansu bieli.
Światło dzienne – Naturalne światło, które zwykle ma temperaturę barwową około 5500K.
Zimne światło – Światło o wyższej temperaturze barwowej, np. światło LED.
Ciepłe światło – Światło o niższej temperaturze barwowej, np. światło żarowe.
Profil kolorystyczny – Ustawienia wpływające na kolory na zdjęciach, powiązane z balansem bieli.
Poradnik zakupowy
Lista polecanych aparatów, która rozrosła się do poradnika opisującego wszystkie niezbędne zagadnienia związane ze sprzętem by czytelnik mógł samodzielnie wybrać swój wymarzony aparat. Poradnik zawiera także rozdział, w którym dopasowuję konkretne modele do wybranych specjalizacji fotograficznych
Dlaczego balans bieli jest ważny?
1. Naturalność zdjęć
Balans bieli ma kluczowy wpływ na to, jak odbieramy zdjęcia, szczególnie pod względem kolorystyki. Prawidłowo ustawiony balans bieli sprawia, że kolory na zdjęciu są zgodne z rzeczywistością.
- Przykład: Na zdjęciu ślubnym biała suknia panny młodej powinna wyglądać naturalnie. Wszelkiej maści presety mogą wprawić naszą klientkę w lekką konsternację. Zresztą pisałem niedawno o tym kto psuje fotografię.
- Efekt: Dzięki naturalnym kolorom zdjęcia są bardziej realistyczne i przyjemne dla oka. W odbiorze wizualnym ludzie często podświadomie oceniają zdjęcie jako „lepsze”, gdy kolory są zgodne z ich oczekiwaniami.
- W praktyce: W fotografii dokumentalnej, produktowej czy rodzinnej naturalność kolorów jest kluczowa, aby oddać autentyczność sceny. Czasem dla podkreślenia grozy dodaje nieco zimniejszego zabarwienia, ale to już rzecz u osób z większą świadomością edycji materiału.O tym poniżej.
2. Styl fotografii
Balans bieli może być użyty nie tylko technicznie, ale także jako narzędzie artystyczne, pozwalające na tworzenie różnych nastrojów na zdjęciach.
- Ciepły nastrój: Ustawienie balansu bieli w stronę cieplejszych tonów (np. zwiększenie wartości Kelwinów) nadaje zdjęciu przytulny, romantyczny klimat. Doskonale sprawdza się podczas fotografowania o zachodzie słońca lub w ciepłym świetle żarowym.
- Chłodny nastrój: Przesunięcie balansu w stronę chłodniejszych tonów (np. obniżenie wartości Kelwinów) może nadać zdjęciu nowoczesny, dramatyczny lub tajemniczy charakter. Idealne przy fotografii architektury, wody czy zimowych pejzaży.
- Kreatywność: Fotografowie często eksperymentują z balansem bieli, aby podkreślić wyjątkowy styl sesji, np. dodać nostalgiczny wygląd do zdjęć retro lub intensywne, kontrastowe kolory do fotografii mody.
3. Unikanie dominacji barw
Nieprawidłowy balans bieli może prowadzić do widocznych odchyłów kolorystycznych, które są trudne do poprawienia w postprodukcji, szczególnie jeśli zdjęcia były zapisane w formacie JPEG. Dlatego większość zaawansowanych fotografów wybiera zapis w RAW.
Jak ustawić balans bieli?
Balans bieli to kluczowe ustawienie w aparacie, które pozwala uzyskać poprawne kolory na zdjęciach. W zależności od warunków oświetleniowych, możesz dostosować balans bieli na kilka sposobów:
1. Automatyczny balans bieli (AWB)
To domyślna opcja w większości aparatów. Aparat samodzielnie analizuje scenę i dostosowuje balans bieli do warunków oświetleniowych.
- Zalety:
- Działa dobrze w większości sytuacji.
- Wygodny i szybki, szczególnie dla początkujących.
- Wady:
- Może mieć trudności z mieszanym światłem (np. połączenie światła żarowego i dziennego).
- Czasami wprowadza niewielkie odchylenia kolorystyczne, szczególnie przy nietypowych źródłach światła.
2. Tryby predefiniowane
Większość aparatów oferuje zestaw predefiniowanych ustawień balansu bieli, dostosowanych do konkretnych warunków oświetleniowych. Wybór jednego z tych trybów pozwala lepiej odwzorować kolory w danych warunkach.
- Światło dzienne: Optymalny przy fotografowaniu w jasnym świetle słonecznym (około 5500K).
- Cień: Dostosowany do fotografowania w cieniu, gdzie światło ma chłodniejszy odcień (około 7000K).
- Chmury: Idealny do fotografowania w pochmurny dzień, kiedy światło jest nieco chłodniejsze niż w pełnym słońcu (około 6000K).
- Światło żarowe: Stosowany przy sztucznym oświetleniu żarowym, które emituje ciepłe, żółte światło (około 3200K).
- Światło fluorescencyjne: Przeznaczony do oświetlenia fluorescencyjnego, które często wprowadza zielonkawe tony (około 4000-5000K, w zależności od źródła).
3. Balans bieli manualny
Manualne ustawienie balansu bieli zapewnia największą precyzję, szczególnie w sytuacjach, gdzie automatyczne tryby mogą zawodzić. Istnieją dwa główne sposoby ustawienia balansu bieli ręcznie:
- Pomiar na białej lub neutralnej szarej karcie:
- Ustaw aparat w tryb manualnego balansu bieli.
- Umieść białą kartę lub neutralną szarą kartę w tej samej scenie i warunkach oświetleniowych, które fotografujesz.
- Wykonaj pomiar balansu bieli, korzystając z funkcji aparatu (instrukcja może różnić się w zależności od modelu).
- Aparat zapisze ustawienia, które najlepiej odwzorowują kolory w danych warunkach.
- Zaleta: Precyzyjne kolory nawet w skomplikowanych warunkach oświetleniowych.
- Ustawienia w Kelwinach:
- Wybierz w aparacie tryb manualny i ręcznie ustaw temperaturę barwową w jednostkach Kelvina.
- Przybliżone wartości:
- 1900–2700K: Świeca, światło żarowe.
- 3000–4000K: Żarówki halogenowe, światło fluorescencyjne.
- 5000–6500K: Światło dzienne w południe.
- 7000–8000K: Pochmurny dzień, cień.
- Zaleta: Pełna kontrola nad kolorem zdjęć.
- AWB jest najlepszy do codziennych zdjęć w jednolitym świetle.
4. Naturalne kolory na zdjęciu z ręcznym pomiarem balansu bieli
Wszystko wydaje się łatwe gdy oświetlamy zdjęcie jednym źródłem światła. Słońce czy żarówka mają swoje temperatury barwowe. Sprawa komplikuje się gdy miesza się kilka widm w jednym miejscu lub światło filtrują na przykład liście (podczas sesji w parku) dając zielony zafarb na zdjęciu.
Automatyczny pomiar balansu bieli w aparacie nie zawsze dobrze ocenia daną sytuację i powoduje, że na każdym zdjęciu możemy mieć nieco inne kolory. To prawdziwa zmora gdy trzeba obrobić kilkadziesiąt zdjęć z sesji plenerowej. O rozwiązaniu tego problemu, czyli zdjęciach z „custom white balance” opowiedziałem w filmie:
Podobnie bywa z włączonym ekranem i ustawianiem poziomu Kelwinów tylko pozornie jest dobrym rozwiązaniem…. Ekran nie pokazuje dokładnie, poza tym jest oświetlony światłem w jakim znajduje się fotograf (kolor inaczej wygląda kiedy widzimy go w słoneczny dzień, inaczej po zachodzie słońca…).
Ekran w aparacie nie jest skalibrowanym monitorem do obróbki, więc wiele razy wydaje się, że zdjęcie jest ok – a potem na komputerze widać, że nie jest. Owszem: czasem możemy przypadkowo trafić na właściwą temperaturę barwową, ale to i tak połowa sukcesu ponieważ nie wiemy jakie jest zabarwienie (tint).
Rozwiązanie problemów z balansem bieli – Expodisc
Dokładny pomiar zapewnia zdjęcie testowe wykonane z Expodisc nałożonym na obiektyw (dodatkowo muszę wspomnieć, że filtr Expodisc działa również jako światłomierz i służy mi do wykonywania pomiaru światła – przez co mogę ustawić właściwą ekspozycję). Poniżej skrótowy plan działania omówiony w filmie.
- Ustaw balans bieli na pomiar ręczny – custom white balance
- Stań tam, gdzie stoi twój model.
- Skieruj obiektyw w tę stronę z której będziesz fotografował
- Ustaw poprawną ekspozycję (na zero), zrób zdjęcie z Expodisc (wyłączając wcześniej AF)
- W różnych aparatach różnie akceptuje się wykonany pomiar, więc przeczytaj instrukcję obsługi (swojego aparatu (by wiedzieć jak zaakceptować pomiar).
Expodisc 3 można kupić w Fotoformie i moim zdaniem jest to dobra inwestycja która oszczędza masę czasu w postprodukcji.
Filtr jest dostępny w dwóch rozmiarach. Pamiętaj o tym, że krążek musi zakrywać całą powierzchnię obiektywu. Najlepiej wybrać ten, który odpowiada średnicy największego z posiadanych obiektywów.
Podsumowanie
Balans bieli nie tylko wpływa na techniczną jakość zdjęcia, ale także odgrywa dużą rolę w odbiorze emocjonalnym i estetycznym. Dzięki poprawnym kolorom zdjęcia są bardziej wiarygodne, kreatywne i profesjonalne. Fotografowie, którzy opanowali balans bieli, mają większą kontrolę nad finalnym efektem swojej pracy, niezależnie od warunków oświetleniowych. Stąd jest to jedno z ważniejszych zagadnień jakie warto opanować na początku przygody z fotografią.
Panie Jacku,
Jestem kompletnie „zielony” w świecie fotografii i dlatego potrzebuję poprawnego balansu bieli. 😉
Zasadniczo, otwiera mi Pan oczy i to z Pana kanału uczę się wszystkiego od kompletnych podstaw.
(Tu serdeczne podziękowania za każdy odcinek, Pana poświęcony czas, wiedzę i energię! Jest Pan absolutnie niesamowity!) W każdym razie, ponieważ moja zajawka fotografią, skupia się na fotografii górskiej, zastanawia mnie, jak badać (z użyciem ExpoDisc-u) balans bieli w sytuacji, kiedy fotografowany cel jest oddalony o kilka godzin drogi z buta… Przypuszczam, że mógłbym się po prostu odwrócić w kierunku przeciwnym do fotografowanego, wykonać pomiar i strzelać w kierunku właściwym, ale czy to da pożądany efekt? A może w przypadku takich odległości, pomiar należy wykonać celując w niebo? Może to błahy problem, ale po wykosztowaniu się na lustrzankę itp, kupno dodatkowych itemów i artefaktów, które mogłyby się okazać nieprzydatne, nie jest moim marzeniem, natomiast kupno czegoś co będę mógł usprawiedliwić niekwestionowaną przydatnością, byłoby już całkowicie uzasadnione. 🙂
Pozdrawiam serdecznie!